فرید

حضرت امام سجاد(علیه السلام) در مناجات تائبین، طی سه مرحله آثار گوناگون گناه را گوشزد فرموده و تنبه می دهد که هر وقت نفس تمایلات شیطانی و حیوانی را رجحان داد، بلافاصله به این آثار ناگوار توجه کرده و هشیار باشیم که نهایت پیروی از این تمایلات مردن قلب است.

البته گناه در هر صورتی و با هر مقیاسی، جنایت بزرگ به ساحت مقدس مولی است؛ زیرا او عظیم مطلق است و کوچکترین خطا، در برابر عظمت و کبریایی او، خیانت و جنایت عظیم به شمار می رود. رسول خدا(ص) می فرماید:

«لا تنظروا الی صغر الذنب و لکن انظروا الی من اجتراتم»1

به کوچکی گناه نگاه نکنید، بلکه نگاه کنید که به چه کسی جرئت پیدا کرده اید.

به همین جهت است که آن حضرت در فرمایشی دیگر می فرماید:

« به راستی مؤمن گناهش را مانند این که زیر سنگ بزرگی قرار گرفته است می بیند و هر لحظه می ترسد که بر روی او افتد، ولی انسان کافر گناهش را مثل مگسی که بر روی بینی اش گذشته است مشاهده می کند.»2

اگر چه در قرآن و سنت، گناهان به کبیره و صغیره تقسیم شده و برای هر یک از آثار دنیایی و آخرتی ویژه ای بیان شده است اما تذکر رسول خدا(ص) در حدیث پیش گفته، برای فزونی معرفت انسان نسبت به ساحت عظمت مطلق خداوند است؛ زیرا هر مقدار معرفت انسان به عظمت و آثار وجودی حضرت حق بیشتر باشد و توجه کند که چه نعمت های بزرگی را به انسان ارزانی فرموده جرئت وی بر نافرمانی خداوند کمتر می گردد. از این جهت است که رسول خدا(ص) می فرماید:

«شیطان از شما به گناهان کوچک راضی می شود و گناهی که آمرزیده نمی شود گناهی است که صاحبش آن را کوچک پنداشته و گوید:«به خاطر این گناه کوچک مواخذه نخواهم شد.»3

هم چنین حضرت امام رضا(ع) می فرماید :

«گناهان کوچک راه هایی به سوی گناهان بزرگ است و کسی که از خدا در گناه کم نترسد، در گناه بسیار نیز از او نخواهد ترسید.»4

بنابراین انسان باید همواره هشیار باشید و رابطه ی خویش با پروردگار را درک کرده، پیوسته به کوچکی خود در برابر او توجه نماید. یکی از ضروری ترین لوازم در این زمینه آن است که خلوت هایی برای خود در نظر بگیریم و به موانع روحی توجه نموده، با زبان تضرع و مناجات به درگاه الهی برویم و راه کارهای دفع و رفع این موانع را پیدا کنیم و در این راه، پیوسته از خدای متعال و اولیای الهی استمداد جوییم.

مرن قلب انسان، به لحاظ درجه ی معرفت به حق تعالی و مرتبه ی و نحوه ی معصیت حق متفاوت است و اگر معصیت و نافرمانی معبود از سوی عبد ادامه داشته باشد، ممکن است قلب انسان بمیرد و برای همیشه قابلیت زنده شدن را از دست بدهد به همین دلیل است که حضرت امامسجاد(ع) با التماس از درگاه الهی در ادامه ی مناجات تائبین از خداوند احیای دل و قلب خویش را تقاضا فرموده اند.

————————————————————————————————

1-بحارالانوار،ج74،ص170

2-مکارم الاخلاق، ص 460

3-بحارالانوار،ج73،ص363

4- همان،ص353

مشاهده شده در کتاب بازگشت بسوی او، اثر محمد باقر تحریری، ص 65-68